Keep moving Vroeger In de lente van 1979 verschijnt er op de omslag van een nummer van de Amsterdamse kraakkrant een cirkel met een pijl erdoor. Dit teken was ontleend aan de symbolentaal van ex-slaven die zich na de opheffing van de slavernij door heel Amerika bewogen. Zij lieten boodschappen voor elkaar achter op muren en in treinen, om met elkaar te communiceren en elkaar te waarschuwen. Een cirkel met een pijl erdoor betekende oorspronkelijk ‘keep moving’, een teken om elkaar een hart onder de riem te steken en door te blijven gaan. In de kraakbeweging werd de betekenis ‘kraken gaat door’ eraan gegeven. Kraken als fenomeen is al zo oud als de weg naar Rome en gebeurt als wanhoopsdaad al zo lang als er hunnebedden leeg zijn komen te staan. Begin jaren ’60 van de vorige eeuw werden in Amsterdam voor het eerst huizen georganiseerd bezet als een politiek statement. De gemeente liet panden leeg laten staan en onbewoonbaar maken om ze vervolgens pas jaren later te slopen of te renoveren. De woningnood was enorm en de ‘krakers’ vonden het absurd dat er tegelijkertijd talloze woningen stonden te verkrotten. Er was om deze reden dan ook veel steun vanuit de bevolking voor het kraken tegen leegstand. De kraakbeweging in Nederland was geboren. Deze kleurrijke beweging heeft het in de jaren ’70 en ’80 voor elkaar gekregen het onderwerp woningnood in het middelpunt van de belangstelling te brengen. Zij heeft de besluitvorming van de overheid weten te beïnvloeden door middel van kraken en andere vormen van directe actie. En een impuls gegeven aan het ontwikkelen van sociale woningbouw. Ook brachten de krakers het schandalige karakter van speculatie met onroerend goed aan het licht. Huiseigenaren die jarenlang hun huizen leeg lieten staan, om er zo meer geld aan te verdienen, konden rekenen op weerstand. Niet alleen werden hun huizen in gebruik genomen, maar ook werden hun duistere zaakjes via de media aan het licht gebracht. De kraakbeweging had tot gevolg dat er ruimte, zogenaamde vrijplaatsen, werd gecreëerd waar mensen sociale centra en alternatieve leefvormen opbouwden. Kunstenaars die zich niet op de massa richten vonden in kraakpanden een werkplek en voor woongroepen bleek kraken ook een interessante manier om samen een leuke plek te vinden. Ook mensen met weinig geld, jonge mensen, migranten en bijstandsmoeders zagen in kraken een geschikte leefplek. Je zou de kraakbeweging een totaal-maatschappelijke strijd tegen het ‘systeem’ of de ‘staat’ kunnen noemen, met een politiek (anarchistisch, autonoom) karakter. De kraakbeweging groeide uit tot een overkoepelende beweging voor verschillende deelstrijden binnen de sociale beweging. In de tweede helft van de tachtiger jaren heeft de kraakbeweging om verschillende redenen aan kracht ingeboet. Interne tegenstellingen, de algehele verrechtsing van de samenleving, een actief anti-kraakbeleid van gemeente en kraakwachtbureaus droegen allemaal bij aan het kleiner worden van de kraakbeweging. Toch wil dit niet zeggen dat er nog maar weinig gekraakt wordt. Er wordt zeker nog veel gekraakt in Nederland en er zijn in Nederland nog vele honderden kraakpanden te vinden, alleen is de beweging zelf nogal gefragmenteerd, uiteengevallen. Kraken lijkt soms zelf een deelstrijd geworden te zijn en werd er vanuit de kraakbeweging te weinig verband gelegd naar andere strijdterreinen. Leiden In Leiden word sinds 1977 gekraakt. De eerste kraak betrof een pand aan de Morssingel. In de periode 1984-1987 was er in Leiden het infocentrum "Alarm", wat poogde structuur aan te brengen in de kraakbeweging in Leiden. En op 31 maart 1993 werd het KSUL (KraakSpreekUurLeiden) opgericht, dat als aanspreekpunt fungeerde voor de pers en gemeente en zichzelf de taak stelde (nieuwe) krakers te informeren en te helpen, mede structuur aan te brengen in de Leidse kraakbeweging en invloed uit te oefenen op de Leidse kraakwetgeving. Dat laatste resulteerde in 1994 in de kraaknotitie. Dit was een op schrift gestelde regeling waarin de gemeente aangaf hoe zij met gekraakt onroerend goed in de gemeente Leiden om zou gaan. De belangrijkste afspraak hierin was dat op slooppanden van de gemeente de leegstandswet niet van toepassing was. Dit betekende dat deze gebouwen niet strafrechtelijk ontruimd konden worden als ze nog geen jaar leegstonden. Dit maakte het kraken van slooppanden van de gemeente makkelijker en dus aantrekkelijk. In de loop der jaren hebben veel mensen gekraakt gewoond in Leiden. Daarnaast waren er verschillende culturele instellingen die hun ruimte via een kraakactie hadden verkregen, zoals kraakkroeg Bar en Boos, het Leids Vrijetijds Centrum, cultureel centrum de X en kunstenaars broeiplaats Haagweg 4. Binnen de kraakbeweging in Leiden ontstonden ook verschillende politieke collectieven in gekraakte panden, zoals Radiostation Koekoeroe reedio, anarchistisch collectief Eurodusnie en Ongeleid. Op het moment wordt er weinig gekraakt in Leiden. Hiervoor zien wij een aantal redenen. Ten eerste hebben de meeste Leidse krakers op dit moment een woning en ook zijn de politieke en culturele initiatieven uit de sociale beweging nog onder de pannen. De Leidse krakers steken momenteel ook geen energie in het inspireren van eventuele nieuwe krakersters. Ten tweede is het kraken in Leiden de laatste jaren moeilijker geworden; er staan niet meer zoveel panden leeg in de stad en de panden die nog leeg staan worden bewaakt door anti-krakers. Met het aangaan van contracten met anti-kraakbureau’s (‘Ad Hoc’, ‘Bewaakt is Bewoond’, ‘HOD’) heeft de gemeente haar beleid ten opzichte van kraken veranderd. Er lijkt een ‘zero tolerance’-houding te bestaan tegen kraken. De onderhandelingspositie die de kraakbeweging verworven had blijkt nauwelijks nog te bestaan en de kraaknotitie is een stille dood gestorven. Reden voor deze beleidswijziging zou de angst van de gemeente kunnen zijn voor radikalen in de binnenstad. Er is momenteel geen beweging in Leiden die reageert op dit gewijzigde beleid van de gemeente. De kraakbeweging heeft hiermee haar inhoud en haar strijdbaarheid naar buiten toe verloren. Kraken maakt een sociale beweging mogelijk, door de vrijheden en mogelijkheden die het creëert en de netwerkende functie die het heeft tussen mensen. Daarom vinden wij dat kraken nog steeds een belangrijk punt moet zijn op de linkse agenda. Met het bezetten van gebouwen creëer je je eigen vrije realiteit met haar alternatieve woonvormen en politieke en culturele initiatieven. Voor deze realiteit moet nog steeds gestreden worden! Toekomst Om kraken naast een woonvorm ook een strijd voor een mooiere wereld te laten zijn kunnen we ons afvragen wat de positie van de kraakbeweging in Leiden is en hoe die zou kunnen zijn. En wat betekent kraken voor de sociale beweging en andersom? Wat betekent de kraakbeweging voor jou als krakerster en hoe sta jij in die beweging? Waarom is kraken politiek? Wat ons betreft gaat kraken door. Maar dan wel met vernieuwde solidariteit, inhoud en strijdbaarheid. Dit artikel wil een impuls zijn voor discussie en samenwerking. Daarom is het tevens een uitnodiging …. Keep moving! Op vrijdag 22 november organiseert Ongeleid een discussie over de toekomst van de Leidse kraakbeweging. Deze discussie vindt plaats in de studio van Koekoeroe Reedio, Musschenbroekstraat 19. Ook zal de discussie te beluisteren zijn op de radio, 97,4 fm of op het internet squat.net/koekoeroe. Het duurt van 20.00 tot 22.00 uur en de toegang is natuurlijk gratis.